Kaya bahçesi sürdürülebilir peyzaj teknikleri içerisinde yer alır. Bu bahçelerde kaya ve taş öğeleri bahçe tasarımında baskın bir şekilde kullanılır. Kaya bahçesi yapımı planlanırken bahçenin kemik yapısı taş ve kayalar ile oluşturulduktan sonra, bitkilendirme teknikleri kullanılması amaçlanır. Çoğunda su öğesi kullanılmaması ile kaya bahçeleri için yeşil mimarinin sürdürülebilir örnekleri içerisinde olduğunu söyleyebiliriz.
Kaya bahçelerinin eski tarihi
Taş ve kayaların kullanımı insanlık tarihi kadar eskidir. Bu iki öğe insanlar tarafından barınmadan tutunda savunmaya kadar pek çok farklı fonksiyonu ile kullanılmıştır. Kayaların ve taşların bahçelerde kullanılması ise ilk olarak Çin bahçelerinde ve Japon bahçelerinde görülmüştür. Tarihte ilk olarak Çinliler ve Japonlar taşların hakim olduğu bahçe tasarımları yapmışlardır. Bu bahçelerde bitki kullanımına yer vermeyip peyzaj etkisi taşlar ve kayalarla gerçekleştirilmiştir. Bitkinin kaya bahçeleri tasarımında ilk kullanımı ise İngiliz bahçelerinde gerçekleşmiştir. İngilizlerin Alpin bitki türlerini bahçelerde kullanma isteği, kaya bahçesi fikirleri ile bu bitkileri birleştirmesine sebep olmuş ve bitkilendirilmiş kaya bahçeleri tarihte yerini almıştır.
Kaya bahçesi ile yakalanan doğal etki
Kaya bahçesi yapımı ister insan eliyle ister doğal bir şekilde gerçekleşmiş olsun, taşların ve kayaların yarattığı etki oldukça doğaldır. Bu bahçelerde kullanılan bitkilerde bir o kadar natural bir etki yaratır. Özellikle bitkiler coğrafyanın hakim bitki örtüleri içerisinden seçilirse ortam uyumları maksimum düzeyde olacaktır. Bu durum bahçenin su istekliliğini minumum düzeyde tutacağı için bakımı son derece kolay bir tasarım oluşturulmuş olacaktır.
Kaya bahçelerinde tasarım teknikleri
Taş ve kayaların farklı boyutlarda olması bahçenin estetik etkisini artıracaktır. Taş ve kayalarda, doku, şekil, ve tür farklılıkları da kaya bahçesi yapımı için tasarımda oldukça önemlidir. Çalılar ve yosunlar bu bahçelerin tasarımında başarılı kombinasyonlar yaratmaktadır. Dolomit, malç ve çakıl grubundan oluşturulmuş zemini halı gibi saran kaplamalar diğer öğelerin etkin bir şekilde öne çıkarılmalarını sağlayacaktır.
Kaya bahçeleri tasarımlarında yükselti farkları oluşturmak önemlidir. Bu yükseltilere konumlandırılmış basamaklar bahçe içerisinde gezinti imkanı sağlayacağı gibi aynı zamanda bitkilerin farklı yükseltilerde konumlandırılmalarına olanak sağlayacağı için görsel etkilerini artıracaktır.
İri kayalar arasına konumlandırılmış iğne yapraklı türler ve ağaççıklar, gelişigüzel dikilmiş yer örtücü türler ile birlikte tasarlanır. Alpin bitki kullanımına ve zemin taşları arasından çıkan çim ve yosunlara kaya bahçesi tasarımlarında yer verilir. Sürdürülebilir yeşil mimarinin en eski örneklerinden olan bu bahçeler bu günlerde hem natürel bahçelerde hem de modern mimaride kendisine yer buluyor.
