İyileştirme bahçeleri son yıllarda fiziksel, zihinsel ve ruhsal sağlık sorunları yaşayanlar için tedavi amaçlı olarak tasarlanmış olan bahçelerdir. Diğer bir farklı tanım ile bu bahçeler insan doğa birlikteliği üzerine planlanmış, bu iki olgu arasında ki iletişimi kuvvetlendirerek, bireyin ruhsal ve fiziksel anlamda daha sağlıklı olmasına, doğal etmenleri kullanarak olanak sağlayan bahçelerdir diyebiliriz. Dünyada terapi bahçeleri ve sağlık bahçeleri olarak da adlandırılmaktadırlar. Peyzaj mimarlığı iş alanı içerisinde yer alan bu bahçelerde ses, koku gibi duyu öğelerine yönelik olarak gerçekleştirilen tasarımlar mevcuttur. Terapi bahçeleri hem iç mekanda hem de dış mekanda tasarlanabilmektedir.
İyileştirme bahçeleri tarihçesi
Tarihi çok eski yıllara dayandığı bilenen iyileştirme bahçeleri, Ortaçağda manastır bahçeleri, Çin’de tedavi amaçlı yapılan tapınaklarla ilk örneklerini göstermiştir. Müzik, ses ve koku etkili tedavi yöntemlerinin kullanıldığı, eski Türkler tarafından tasarlanmış darüşşifalar ise tarihte iyileştirme bahçelerinin ilk örnekleri arasında gösterilebilir. Tarihi çok eskilere dayansa da bu bahçelerin popüleritesi 20. yüzyılda artmaya başlamıştır.
Ülkemizde son yıllarda önem kazanan terapi bahçeleri, sağlık kurumlarının ruh sağlığı birimlerinde tedavi edici özelliği ile planlamalara dahil edilmeye başlanmıştır. Örnekleri henüz ülkemiz sınırları içerisinde çok kısıtlı olmakla birlikte, büyük çoğunlukla ruhsal tedavi altında olan hastaların bulunduğu alanlarda tasarımlarına yer verilmiştir.
Terapi bahçeleri ve peyzaj mimarlığı
Peyzaj mimarlığı meslek disiplini, insan doğa birlikteliğini, kentsel yeşil alanlardan bireylerin maksimum fayda sağlayarak yararlanmasını, belli başlı tasarım kriterleri ile gerçekleştirmektedir. Bitkilerin, suyun, renklerin, seslerin, insanların ruhsal sağlığı üzerinde yaratacağı olumlu etkilerin yer aldığı tasarımları iyileştirme bahçeleri ile peyzaj mimarlığı mesleği buluşturmaktadır.
Sağlık bahçelerinde karmaşadan uzak, doğru duyguları uyandıran, mevsim geçişlerini net bir şekilde hissettiren, doluluk boşluk oranlarının doğru kullanıldığı bitkisel tasarımlara yer vermek esastır. Bitkisel materyalin doğru tasarımla bir araya gelmesi terapi bahçeleri için maksimum verim sağlayacaktır.
İnsan tarih boyunca kendini daha iyi hissedebilmek için doğaya kaçmıştır. Yeşil alanların insan psikolojisi üzerinde son derece olumlu etkileri olduğu kaçınılmaz bir gerçektir. Bu alanlardan en iyi verimi doğru materyalleri doğru bir tasarım ile bir araya getiren peyzaj alanları sağlayacaktır.
