Coleus scutellarioides en fazla bilinen süs bitkileri içerisinde yer alır. Çok fazla alt türü vardır. Ülkemizde kolyos çiçeği veya yaprak güzeli olarak bilinir. Adından anlaşılacağı gibi oldukça etkili yaprakları olan hem iç mekan bitki tasarımlarında hem de dış mekan peyzaj tasarımlarında kullanılır. Yaprağının üzerinde ki renkler ve renk geçişler her alt türde birbirinden farklıdır.
Bitki nanegiller olarak da bilinen Lamiaceae familyasına aittir. Coleus scutellarioides, Coleus blumei, Coleus hybridus bitkinin bilimde kullanılan eş anlamlı isimleridir. Bitkinin anavatanı Güneydoğu Asya, Endenozya ve Java adasıdır. Kolyos çiçeği yaprakları ısırgan otu yapraklarına benzemektedir. Nane gibi ıtırlı bir yapısı vardır. Alaca yapraklı olan çok fazla türü vardır.
Kolyos çiçeği özellikleri
Yaprak uçları sivri, yaprak kenarları ise dişlidir.
Yaprakları sap üzerinde karşılıklı bir dizilişe sahiptir.
Dallanma dipten başlayarak çok dallı olarak gerçekleşir.
Çok yıllık bir bitkidir.
Bitki 1 metreye kadar boy yapabilir, bazı özel budama teknikleri ile daha fazla yüksekliğe ulaştığı görülmüştür.
Yaz aylarında çiçek açabilen bir bitki olsa da bitkinin estetik etkisi çiçekleri değil yapraklarıdır.
Yaprak güzeli bakımı
Kolyos bakımı çok zor olan bitki türleri arasında değildir. Bitki bakımına yeni başlayanlar için önerebileceğimiz bir bitkidir. Nemli ve drenajı iyi olan topraklarda iyi bir yetişme ortamı yakalar. Toprağı hafif killi ve mutlaka kireçsiz olmalıdır. Yaprak güzeli bakımı yapılırken ışık en önemli unsurdur. Bol güneşli yerleri sever. Eğer ev ortamında yetiştiriliyorsa bolca ışık alan bir alan seçilmelidir.
Bitki otsu yapıda olduğu için düşük sıcaklıklarda zarar görür. Soğuğa fazla maruz bırakmamaya özen gösterilmelidir. 12 derecenin altında sıcaklıkları tölere etmez. Yaprak güzeli bakımı yapılırken sulama noktasında düzenli davranmak gerekir. Düzenli bir sulama ister. Fakat aşırı sulama çiçeğe zarar verir. Çiçek orta miktarda bir su ile düzenli aralıklarla sulanmalıdır.
Kolyos bakımı yapılırken bitkinin gelişme dönemine ulaştıktan bir süre sonra tomurcuk oluşturduğu görülür. Bu tomurcuklar çiçek tomurcuğudur. Eğer kolyos çiçeği tomurcuklanmış ve çiçek açmışsa yaşamının son devresine geldiğini düşünür ve bir süre sonra ölür. Bunun için tomurcuklar oluşunca bitkinizi bu tomurcuklardan arındırmalısınız. Bu şekilde bitki çiçek açmayacak ve yaşamını sürdürmeye devam edecektir.
Kolyos çoğaltma
Kolyos çoğaltma oldukça kolaydır. Coleus hem tohumla hem de çelikle üretilebilir. Çelikle üretimde kolyos çoğaltma işlemi yaprak çeliği veya gövde çeliği kullanılarak yapılabilir. Çelikler suda bekletilerek veya direk toprağa dikilerek köklendirilebilir. Her iki yöntemlede başarılı sonuçlar elde edilse de suda köklendirme ile daha sağlıklı bitkiler üretilir. Tohumla kolyos çoğaltma yapılırken tohumlar gölgede yaklaşık 20 derece sıcaklıkta çimlendirilmelidir. Yaklaşık 4 veya 5 hafta sonra şaşırtma yapılmalıdır.
Yaprak güzelinin yaprak renkleri neden koyu değil?
Kolyos bakımı yapılırken eğer çiçek ışıklı ve bol güneş alan bir yerde konumlandırılmış ise yapraklarının giderek mor bir renk aldığı görülür. Fakat bitki gölge bir alanda bırakılırsa yaprak renginde açılmalar meydana gelir. Bitkinin güneş gören yaprakları zengin renk çeşitliliğine ve daha koyu renklere sahip, güneş görmeyen yapraklar ise açık renk tonlarına sahiptir.
